Krzyż walecznych

Film jest nowatorskim ujęciem problematyki wojennej, ukazanej w sposób pozbawiony maniery romantycznej, patetyzmu, symboli i metafor. Debiut Kazimierza Kutza składa się z trzech nowel, reżyser jako pierwszy wprowadza bohatera z nizin społecznych, dla którego wojna jest tylko okolicznością zmuszająca do określonych zachowań, żołnierz nie jest herosem, a zwykłym człowiekiem z całą gamą odruchów, instynktów, wrażliwości na świat i otoczenie.

Nowela I. Krzyż – bohaterem jest szeregowiec, prosty żołnierz o chłopskim nazwisku Socha. Odznaczony w walce Krzyżem Walecznych awansuje na stopień kaprala, dumny z odznaczenia, postanawia odwiedzić rodzinną wieś. Na miejscu okazuje się, że została ona, łącznie z mieszkańcami, doszczętnie spalona. Nie dowie się przez kogo i dlaczego.

Nowela II. Pies – polscy żołnierze napotykają błąkającego się owczarka niemieckiego, pomocnika strażników z hitlerowskiego obozu zagłady. Budzi on wśród wojaków skrajne reakcje, jeden go karmi, drugi chce zastrzelić jako wojennego wroga. Ostatecznie wygrywa humanitaryzm.

Nowela III. Wdowa – tuż po zakończeniu wojny następuje zasiedlanie Ziem Odzyskanych. W jednym z miasteczek osiedlają się byli żołnierze z jednego oddziału. Wśród nich jest też młoda kobieta, wdowa po bohaterskim dowódcy. Do miasteczka trafia przybysz, który zakochuje się w niej z wzajemnością. Społeczność tego nie akceptuje. Oboje opuszczają miasteczko.