Jedna z najpopularniejszych i najlepszych komedii polskich, prezentująca losy dwóch, zwaśnionych rodów zabużańskich chłopów, Pawlaków i Kargulów. Zadawniony spór o miedzę, w latach powojennych stał się siłą napędową konfliktów między rodzinami, które osiedliły się na ziemiach zachodnich tuż obok siebie. Wyraziste postacie i kwieciste dialogi, z których wiele określeń weszło do codziennego życia, stanowią niewątpliwe atuty filmu.
Pierwsze lata po wojnie, trwa wielkie przesiedlanie ludności ze wschodu na ziemie zachodnie. Akcja objęła też dwie rodziny zza Buga, Pawlaków i Kargulów. Zwaśnione od momentu, gdy Kargulowa krowa weszła na pole Pawlaka a Pawlak zaorał miedzę Kargula na trzy palce. W konsekwencji wzajemnego wyrównywania strat, aby uniknąć grożącego mu więzienia, Jasiek Pawlak musiał emigrować do Ameryki. Po wielu latach Jasiek postanawia odwiedzić brata i wybiera się w podróż do Polski. Na miejscu, zdumiony odkrywa, że obie rodziny żyją w doskonałej komitywie. Co więcej, ich dzieci weszły w związek małżeński. Kazimierz, cały czas lękający się reakcji brata, teraz postanawia opowiedzieć mu cała historię osadnictwa na nowych ziemiach. W opowieść wplata wątki waśni, zawiści sąsiedzkiej, niezdrowego współzawodnictwa i wzajemnego złorzeczenia. Ostatecznie okaże się, że nienawiść została podkopana przez potajemną miłość ich dzieci, Jadźki i Witii.
