Zrealizowany na fali odwilży po śmierci Stalina, poprawny politycznie i propagandowo film podejmuje delikatną próbę rehabilitacji polskich żołnierzy, walczących w czasie wojny na Zachodzie.
Adaptacja powieści „Niebieskie drogi” autorstwa Janusza Meissnera, popularnego pisarza specjalizującego się w tematyce lotniczej.
Po latach obraz nabiera walorów dokumentalnych ze względu na realistycznie ukazaną pracę pilotów oraz warunki panujące w polskich liniach lotniczych.
Pilot Piotr Maresz, weteran bitwy o Anglię, powrócił po wojnie do kraju i zaczął pracę w lotnictwie cywilnym. Nieufność władz sprawiła, że musi obsługiwać loty krajowe, co budzi w nim coraz większą frustrację. Przełomem w życiu Maresza okazuje się śmierć kolegi, w którego żonie bohater jest zakochany. Mary, rodowita Angielka, postanawia opuścić Polskę i proponuje Piotrowi wspólny wyjazd. W tym samym czasie Maresz zaczyna interesować się młodą lekarką Krystyną, a podczas akcji opylania lasów zdobywa w końcu szacunek młodszych kolegów. Bohater staje przed trudnym wyborem: czy opuścić kraj, w którym jest postrzegany jako obywatel gorszej kategorii, czy też nadal walczyć o swoje miejsce w komunistycznej Ojczyźnie?
W fabule „Sprawy pilota Maresza” pojawiają się liczne nawiązania do autentycznych wydarzeń, m.in. katastrofy samolotu Li-2 pod Tuszynem w 1951 roku, ucieczki szefa pilotów PLL LOT kpt. Mieczysława Sadowskiego oraz nieudanej próby porwania samolotu pasażerskiego pilotowanego przez kpt. Tadeusza Hendzla. Również część bohaterów filmu (Mary, Surowiec) była wzorowana na postaciach historycznych.
