Film Jerzego Kawalerowicza, laureata Platynowych Lwów za całokształt twórczości podczas Festiwalu Filmowego w Gdyni w 2007 roku. Wieloletniego dyrektora Studia Filmowego Kadr. Założyciela i pierwszego prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich.
Druga część dyptyku na podstawie powieści Igora Newerly’ego „Pamiętka z Celuzozy”. Zarówno książka, jak i jej ekranizacja spotkały się z bardzo pozytywnym odzewem ze strony widzów, krytyki i cenzury.
Debiut fabularny Lucyny Winnickiej, znakomitej aktorki, prywatnie żony Jerzego Kawalerowicza, której kreacje w filmach „Pociąg” oraz „Matka Joanna od Aniołów” przeszły do historii polskiego kina.
Dzieło w udany sposób łączące propagandową wymowę i ostrą krytykę społeczną II Rzeczpospolitej z wątkiem romantycznym.
Dalsze losy Szczęsnego, który jako dojrzały działacz komunistyczny bierze udział w walce o prawa robotników, przeżywając jednocześnie wielką miłość.
Po powrocie do fabryki „Celuloza” we Włocławku Szczęsny angażuje się w działalność Komunistycznej Partii Polski. Gdy samowolnie likwiduje policyjnego szpicla musi wyjechać na prowincję. Ponowne spotkanie z pracującą w konspiracyjnej drukarni Madzią prowadzi do rozkwitu uczucia między parą rewolucjonistów. Oboje włączają się w organizację wielkiego strajku robotniczego, zakończonego brutalną interwencją wojska. Madzia trafia do więzienia, a poszukiwany przez policję Szczęsny postanawia wyjechać do Hiszpanii, by walczyć przeciwko reżimowi Franco.